تحلیل نظری و کاربردی نظریه های مزیت سنجی منطقه ای و مدل سازی مزیت سنجی بخش های تولیدی در مناطق کشور

در تحلیل های کاربردی اقتصاد خرد، نحوه تصمیم گیری بنگاه ها به منظور تعیین مکان فعالیت تولیدی، یکی از مسائل حائز اهمیت است. از سوی دیگر، با توجه به نبود اطلاعات کامل در محیط واقعی اقتصاد و کمبود منابع تولید، بررسی میزان مزیت مناطق مختلف کشور در خصوص انواع فعالیت های تولیدی به منظور جهت دهی و تشویق فعالیت های بخش خصوصی و بهبود تخصیص منابع از اهمیت خاصی برخوردار است. بدین جهت و به لحاظ نظری و کاربردی، دو مسأله اساسی قابل طرح است. اول، با توجه به گستره وسیع نظریات مطرح شده در این حوزه و تأکید هریک از این نظریه ها بر جنبه ای از مسأله (هزینه های تولید، دسترسی به امکانات و جز این ها)، چگونه می توان یک مبنای نظری جامع برای تحلیل های کاربردی مزیت سنجی فراهم نمود؟ دوم، با توجه به این مبنای نظری جامع، در خصوص اقتصاد ایران میزان مزیت استان های کشور برای توسعه فعالیت های مختلف تولیدی چگونه است؟ در این پژوهش، با هدف پاسخگویی به این پرسش ها، ابتدا به بررسی نظری و تحلیل محتوای نظریه های مزیت سنجی پرداخته و تلاش نموده ایم یک چارچوب نظری جامع ارائه نماییم. در ادامه و در پاسخ به پرسش دوم و با توجه به تاکید الگوی جامع بر تأثیر معیارهای متعدد در تعیین درجه مزیت و انتخاب محل مناسب، روش تصمیم گیری چند معیاره به عنوان روش منتخب و تکنیک های تاکسونومی عددی وزنی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به عنوان تکنیک های منتخب را مورد بررسی و تحلیل قرار داده ایم. در بخش کاربردی، با تعیین عوامل 25 گانه مؤثر بر مزیت سنجی 33 بخش تولیدی در 30 استان کشور و با تعیین ضریب اهمیت هر عامل در خصوص هر فعالیت تولیدی، میزان مزیت استان های مختلف کشور برای هریک از 33 بخش تولیدی را با استفاده از دو تکنیک مورد نظر محاسبه کرده و مورد تحلیل قرار داده ایم. میانگین ضریب همبستگی نتایج در دو روش، 87/0 به دست آمد که نشان دهنده قابلیت بالای جانشینی دو تکنیک تاکسونومی عددی وزنی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در تحلیل های مزیت سنجی است.